Noord-Holland

"Niks doen is geen optie." Dat zei de Hilversumse burgemeester Pieter Broertjes vrijdag tijdens het rondetafelgesprek over de afkalving van de regionale en lokale media in Noord-Holland. De bijeenkomst op het provinciehuis vond plaats als uitvloeisel van een motie, die SP-statenlid Marnix Bruggeman in mei 2017 indiende. Bruggeman vroeg daarin aan Commissaris van de Koning Johan Remkes te bekijken of er een provinciaal stimuleringsfonds voor lokale en regionale journalistiek zou kunnen komen. Aan het eind van het rondetafelgesprek concludeerde Remkes dat de provincie gaat proberen "een aantal stappen verder te komen". Broertjes vulde snel aan:  "Gaan we doen!"

Vooral de regionale dagbladen en huis-aan-huisbladen hebben het moeilijk door verlies aan advertenties. Redacties worden kleiner en hebben daardoor minder tijd om dingen goed uit te zoeken. Daarmee dreigt ook de functie van de media als controleur van de politiek te verschralen. Remkes zei daarover in zijn inleiding op het rondetafelgesprek: "Als de waakhondfunctie in gevaar komt, moeten we daar als overheid dan wat aan doen? En zo ja, wat? Zelf ben ik er daarin nogal ambivalent. De waakhond is belangrijk, en ik betreur de verschraling. Maar past het overheden in te grijpen in een veranderend medialandschap?"

Thomas Bruning, secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) zag het scherper: "Op redacties is er een halvering van de slagkracht geweest. Maar journalistiek is een publiek goed. Die heeft men jarenlang cadeau gekregen. Daarom ben ik blij dat overheden zoals Leiden nu toch stappen zetten." De gemeente Leiden heeft inmiddels een fonds waaruit onderzoeksjournalistiek gefinancierd kan worden.

In Haarlem zette SP-fractievoorzitter Frits Garretsen het onderwerp op de raadsagenda. Het ziet er naar uit dat Haarlem binnenkort ook zo'n fonds krijgt.

Vanzelfsprekend was iedereen het er over eens dat de overheid zich niet met de inhoud van de journalistiek mag bemoeien. De NVJ heeft daarom een leidraad gemaakt voor lokale mediafondsen. Steun zou vooral gegeven moet worden aan langduriger (onderzoeks)projecten. Tegelijk moet de toewijzing van geld gebeuren door een onafhankelijk bestuur, dat helemaal los staat van de politiek. Overigens waren opmerkelijk genoeg enkele aan het rondetafelgesprek deelnemende journalisten wat minder geïnteresseerd in onderzoeksjournalistiek. Zoals Hugo Sneider, hoofdredacteur van het Noordhollands Dagblad: "Wie beweert dat wij aan onderzoeksjournalistiek moeten doen? De situatie van de regionale media is ernstig, maar niet hopeloos. Ik bestrijd dat de journalistiek haar waakhondfunctie niet meer heeft. En verder is voor het maken van een krant mijn enige norm de belangstelling die lezers hebben." Bruning van de NVJ wees hem terecht:  "Als je hoofdredacteuren uitnodigt krijg je altijd een verhaal dat het nog steeds fantastisch gaat. Maar van óúd-hoofdredacteuren krijg je een ander verhaal. Denk aan slecht betaalde freelancers die geen tijd meer krijgen om in een onderwerp door te graven."

Juist ook bij de SP en andere statenfracties ligt dáár het probleem. Zij gaan daarom bekijken hoe zij - eventueel via een initiatiefvoorstel - een provinciaal fonds van de grond kunnen krijgen. Daaruit zou dan vooral diepgravender journalistiek gefinancierd kunnen worden waar regionale media door bezuinigingen nu vaak niet meer aan toe komen. Pieter Broertjes had alvast een naam voor zo'n fonds: het Remkesfonds.