Noord-Holland

De fusie van gemeenten in Noord-Holland kan nog altijd niet rekenen op steun en draagvlak onder de bevolking. In de provinciebegroting voor 2011 staat dat er sprake moet zijn van het 'creëren van draagvlak, betrokkenheid en vertrouwen bij de burger' bij herindelingen. Ook vindt de provincie het belangrijk dat ze hierbij 'transparant, zichtbaar en betrouwbaar functioneert, en streeft naar een goede relatie met andere overheden.' Maar gebeurt dit ook in de praktijk?

Dat Gedeputeerde Staten (bestaande uit VVD, PvdA, CDA en GroenLinks) ondanks stapels brieven, burgerinitiatieven, onderzoeken, handtekeningenacties en weigerende betrokken gemeenten nog altijd volhouden dat er voldoende draagvlak is voor de voorgestelde herindelingen is nogal vreemd. Veel van de geplande samenvoegingen zijn voorgekookt in voor inwoners ontoegankelijke overlegsessies voor raadsleden. Bussum en Zijpe vinden nog altijd dat de provincie de herindeling ondanks weerstand probeert door te drukken.

De SP beweert al een tijd dat bij herindelingen de mening van de bevolking moet worden gepeild door het houden van een raadgevend referendum. De beste manier om de bevolking om advies te vragen is door in die gemeenten waar dit nog niet is gebeurd alsnog zo'n volksraadpleging uit te schrijven. Dit sluit ook beter aan bij de Europese praktijk. Gemeenten staan bij uitstek het dichtst bij de burger. De inwoners zouden daarom altijd het laatste woord moeten hebben bij een voorstel tot fusie.

Tot die tijd doen de regering en de Tweede en Eerste Kamer er beter aan om de voorgenomen herindelingen op te schorten. 'Draagvlak van onderop' is immers het motto. Dat moet dan ook komen van de burger zelf. De Tweede Kamer doet er goed aan om een adviserend referendum voortaan als voorwaarde te stellen voor een fusie van gemeenten.

Helaas is een motie van de SP in de tweede kamer over de instemming van de bevolking van alle betrokken gemeenten (motie-Van Raak 7-12-10 nr. 27 ) verworpen. Maar het parlement moet nog steeds een definitief besluit nemen over de voorgenomen herindelingen. En daarna moet deze ook nog eerst worden goedgekeurd door de Eerste Kamer.

Dat tijdelijk uitgestelde gemeenteraadsverkiezingen geen bezwaar zijn voor het vervolg van het herindelingsproces is al gebleken bij de gemeenteraads- en herindelingsverkiezingen in najaar 2010. Hierbij dus liever een zorgvuldige procedure dan een onzorgvuldig besluit.

Op dit moment spelen er meerdere fusies in de provincie Noord-Holland. De gemeenten Naarden, Bussum, Muiden, Weesp, Koggenland, Opmeer, Medemblik, Wervershoof, Andijk, Hoorn, Drechterland, Stede Broec, Enkhuizen, Anna Paulowna, Wieringen, Wieringermeer en Niedorp hebben allemaal met een plan tot samenvoeging te maken.

Vraag SP-statenfractie over herindelingen bij de Noord-Hollandse provinciebegroting:

Op pagina 13 (van de provinciebegroting 2011) staat aangegeven dat het gegeven beleidskader bij gemeentelijke herindelingen het 'creëren van draagvlak, betrokkenheid en vertrouwen bij de burger' is. Ook staan genoemd: transparant, zichtbaar en betrouwbaar functioneren, en het streven naar een goede relatie met andere overheden'.

Hoe verhouden de maatschappelijke weerstand en de vele ingediende zienswijzen zich tegen door de provincie voorgestelde herindelingen; diverse eerdere besloten overlegbijeenkomsten met gemeentebesturen en het mogelijk gedwongen opleggen van een herindeling aan “onwillige” gemeenten zich met dit beleidskader?

Antwoord van de portefeuillehouder gedeputeerde Heller (GroenLinks):

Het initiatief tot herindeling komt in de meeste gevallen vanuit de gemeenten zelf. Daarvoor is een meerderheid in de raden van de gemeenten die willen fuseren noodzakelijk. Daarnaast is het belangrijk dat er maatschappelijk draagvlak is. Daarvoor worden door de betreffende gemeenten inspraakbijeenkomsten, gespreksavonden e.d. gehouden. De praktijk wijst uit dat het, bezien in het licht van de totale bevolking van de nieuwe gemeente, altijd een minderheid is die zich verzet (als er al sprake is van verzet). Ondanks dat de provincie altijd waarborgt dat het herindelingsproces zorgvuldig verloopt, is het niet realistisch om te verwachten dat een herindeling alléén maar voorstanders heeft. In situaties dat de provincie het initiatief neemt tot herindeling is er meestal één gemeente die zich verzet. In twee dossiers heeft de provincie het initiatief genomen tot herindeling (Gooi en Vecht, en Harenkarspel/Schagen/Zijpe). In beide gevallen is er sprake van één gemeente die zich verzet. Het zal duidelijk zijn dat het draagvlak voor herindeling bij de betreffende gemeente en haar inwoners minder groot is. De provincie kijkt in een dergelijke situatie dan ook zeer zorgvuldig naar de belangen die zijn gediend met herindeling en de belangen die zijn gediend met het zelfstandig blijven van de gemeente waar weerstand bestaat tegen herindeling.

Bron: memorie van antwoord bij de begroting 2011, vraag 84. Naam vragensteller R.J. de Graaf (SP).