Noord-Holland

De provincie acht het nodig dat de gemeenten Bussum, Muiden, Naarden en Weesp tot één gemeente, de G4, worden samengevoegd. De gemeenteraden van de drie laatste genoemde steden hebben eerder dit schooljaar met dit plan van de provincie ingestemd, alleen de raad van Bussum was in meerderheid tegen. De provincie en de meeste provinciale fracties concludeerden hieruit, dat is: de meeste gemeenteraden stemmen voor, dat er voldoende draagvlak is onder de bevolking, en de vorming van de G4 is daarom, sinds de statenvergadering van 17 maart jl. waar dit voornemen op de agenda stond, een feit. Zo niet de SP, die stemde tegen.

De SP is van mening dat bij dit soort ingrijpende maatregelen vooraf de bevolking geraadpleegd dient te worden, via een referendum, en dat je niet met een beslissing van de gemeenteraad kan volstaan. Hier is dat niet gebeurd en dus heeft de SP tegen deze herindeling gestemd.

De motie van de SP, die vroeg alvorens tot toekomstige herindelingen te besluiten, te onderzoeken hoe het andere gemeenten die zijn heringedeeld is vergaan, is overgenomen. Althans, toegezegd is dat men daar graag over wil door praten in een van de komende Commissievergaderingen FEPO. Louise Smits: "Dat is ten minste iets. Dat herindelingen altijd goed uitpakken is namelijk geen wet van Meden en Perzen, er zijn voorbeelden van herindeling waarbij veel onrust is ontstaan en de bestuurskracht bepaald niet is toegenomen. Het gedoe bijvoorbeeld rondom burgemeester Willemse, in het oosten van het land, heeft voor een belangrijk deel als oorzaak de herindeling. De man, 20 jaar in functie en op handen gedragen door de bevolking, is inmiddels ontslagen. Dat getuigt allemaal niet van bestuurskracht en al helemaal niet van een gemeentebestuur dat ook feeling houdt en heeft met haar bevolking".

Hieronder de bijdrage van de SP, verwoord door Louise Smits, aan het debat van 17 maart jl.

Voorzitter,

Het ontwerp-besluit met betrekking tot het concept Herindelingsadvies Gooi en Vechtstreek valt uiteen in een aantal onderdelen. Namens de SP-fractie wil ik u eerst aangeven met welke daarvan wij kunnen instemmen. Wij hebben geen moeite met het zelfstandig voortbestaan van de gemeenten Hilversum en Huizen. Ook niet met het zelfstandig voortbestaan van Laren en Blaricum. De samenwerking die deze twee laatste gemeenten aangaan met Eemnes in het zogeheten SETA-model juichen wij toe. Wij zullen dit experiment graag volgen en zijn uiteraard nieuwsgierig naar de uitkomst van de evaluatie over drie jaar. Heeft deze vorm van samenwerking gebracht wat ervan verwacht wordt en welke kansen biedt dit model voor mogelijk andere gemeenten.

We hebben wel twee vragen aan de gedeputeerde hierbij.
1. Gesteld wordt dat bij de evaluatie bestuurskrachtmetingen worden betrokken. Vraag op welke wijze?
2. Gesteld wordt dat de uitslag van de evaluatie niet vrijblijvend is. Vraag: welke consequenties wil de gedeputeerde hier dan aan verbinden?

Daar waar voorstellen voor grenscorrecties grote gevolgen zullen hebben voor de betrokken gemeenten, met name qua inkomensderving en het voorzieningenniveau achten wij die correcties niet wenselijk. We zijn dan ook verheugd dat de door Bussum en Huizen voorgestane grenscorrecties, voor respectievelijk de Hilversumse Meent en het Blaricumse deel van de Bijvanck, alsmede de Blaricummermeent, in het ontwerp-besluit niet zijn overgenomen. Temeer daar een groot deel van de bewoners van de Hilversumse Meent desgevraagd heeft aangegeven bij Hilversum te willen blijven horen. Want, ook al onderkennen we de problematiek die het voortbestaan van de huidige situaties met zich meebrengt, toch adviseren we de betrokken gemeentebesturen om voor dit moment zo veel mogelijk in onderling overleg naar pragmatische oplossingen te zoeken.

Echter, en nu kom ik bij een van de onderdelen van het besluit waar de SP moeite mee heeft, de fractie kan zich niet vinden in de wel voorgestelde correctie van de grens tussen Huizen en Naarden, de "variant Moens". Daar deze voor de gemeente Huizen een aanzienlijk structureel financieel effect met zich meebrengt, hetgeen niet meegewogen lijkt. Ook telt voor ons dat juist deze variant door géén van de beide gemeenten is voorgesteld. Tenslotte lijkt de variant ook in strijd met de uitgangspunten van het herindelingsontwerp, zijnde, naast een niet ter discussie staande grenscorrectie bij de Bestevaer:
- alleen nog wijzigingen voor zover nodig voor het opheffen van perceelsdoorsnijdingen; en
- dat niet meer grondgebied van Huizen naar Naarden gaat dan strikt noodzakelijk.

Aan de kant van Naarden gaat het in dit geval niet over percelen die thans worden doorsneden. Vraag aan de gedeputeerde is tegen die achtergrond om een nadere toelichting op het waarom van zijn voorstel.

Dan kom ik nu bij de voorgestelde samenvoeging van de gemeenten Bussum, Muiden, Naarden en Weesp tot één gemeente, de G4. Daarbij staan voor de SP de begrippen “draagvlak” en “menselijke maat” centraal. De gedeputeerde leidt de aanwezigheid van draagvlak voor deze samenvoeging af uit de standpunt van de vier hierbij betrokken gemeenteraden, waarvan die van drie van de vier voor deze herindeling zijn, waarvan slechts een unaniem en twee verdeeld.

De SP heeft het verwonderd dat, hoewel er initiatieven zijn ontplooid binnen de gemeenten voor bewonersraadpleging, men niet heeft gekozen voor het houden van een referendum vooraf, waar nota bene zowel Weesp als Muiden een plaatselijke referendumverordening kennen. Zoals bekend vormt het bij een voorgenomen herindeling het vooraf raadplegen van de betrokken bewoners door middel van een referendum voor de SP een politiek uitgangspunt.

In de vergadering van de commissie FEPO van 4 februari heb ik de gedeputeerde aangegeven dat een berekening via de aantallen inwoners die per raadslid in de betrokken gemeenten vertegenwoordigd zijn en vervolgens kijkend naar hoeveel raadsleden in totaal tegen hebben gestemd dan een meerderheid van de inwoners van de nieuw te vormen gemeente tegen deze herindeling zou zijn.

Let wel, de SP is niet tegen een herindeling als die ook door de inwoners gedragen wordt, maar in deze situatie hebben wij hier dus vraagtekens bij. Als uit een bestuurskrachtmeting naar voren komt dat een van de vier gemeentes het slecht doet, een matig en twee goed, vragen wij ons af waarom als oplossing hiervoor meteen gekozen wordt voor een herindeling. Veel gehoord citaat: "Men wil het meteen goed doen". Maar het voelt als een met grote stappen snel thuis. En het zal aanvankelijk ook voor met name Bussum ook over zijn gekomen als een overval.

In Binnenlands Bestuur van 11 januari jl. betitelt professor Douwe Jan Elzinga de bestuurskrachtmeting als een uiterst eenzijdig criterium dat automatisch leidt naar schaalvergroting. En stelt hij ook dat de beste manier om het lokale bestuur naar een grotere schaal op te blazen is de toedeling van allerlei specifieke taakstellingen waarvan eigenlijk van te voren vast staat dat de kleinere gemeenten die niet of onvoldoende adequaat kunnen uitvoeren.
De stelling “hoe groter de gemeente hoe meer afstand tot de burger en hoe minder die zich betrokken voelt of herkent c.q. identificeert met de gemeente” blijkt op te gaan als men ziet hoeveel moeite het kost om mensen bereid te vinden op lokaal niveau om bestuurlijke taken op zich te nemen. Wethouders moeten al van buiten worden gehaald. Waarmee onze opvatting van het verdwijnen van de menselijke maat eigenlijk wordt geillustreerd.

De SP-fractie realiseert zich dat bij het niet doorgaan van deze herindeling met name Muiden en misschien in mindere mate Weesp in een problemenzone zou kunnen komen. We vinden dat er opnieuw gekeken zou moeten worden naar alternatieven van mogelijke samenwerking aan de hand van een duidelijke prioritering van de problemen die op hen afkomen. Ik noem daarbij de kansen die een SETA-samenwerking zou kunnen bieden. Hoe staat het met de kwaliteit van de ambtelijke organisatie? Zijn er mogelijkheden om die te versterken? Enzovoort.