Noord-Holland

De laatste weken lijkt door gedeputeerde staten en de Partij van de Arbeid een heus offensief te zijn ingezet voor een ingrijpende herindelingsoperatie op de gemeenten Zijpe, Anna Paulowna, Schagen, Wieringen, Wieringermeer, Texel en Den Helder. Deze ontwikkeling was te verwachten nadat de PvdA in Schagen in januari de samenwerking tussen Schagen, Anna Paulowna en Zijpe heeft opgeblazen. Treurig, omdat uit bestuurskrachtmetingen in andere gemeenten blijkt dat samenwerkingsvormen als SETA (Samen En Toch Apart) wel degelijk kunnen leiden tot goed resultaat. Door het alternatief om zeep te helpen wordt nu alsnog aangekoerst op de begeerde gemeentelijke herindelingen in het gebied.

Gemeentelijke schaalvergroting moet in de ogen van de voorstanders leiden tot een beter functionerend bestuur en een slagvaardige ambtelijke organisatie in het belang van de burger, zo heet het. Maar in een aantal eerdere gevallen lagen aan fusies wel degelijk ook financiële motieven ten grondslag.
Vaak bestaan er flinke verschillen in opvattingen tussen de betrokken gemeenten, vooral als er sprake is van een situatie waarbij de éne gemeente een gezonde financiële begroting heeft en de andere door onzorgvuldig beleid tegen tekorten aanloopt. Van een gelijke belangen is dan al snel geen sprake meer. Ook het feit dat de rijksoverheid en de provincie extra geld beschikbaar stellen voor gemeenten die fuseren mag opgevat worden als een oneigenlijke prikkel tot schaalvergroting. Deze miljoenen euro's zouden tenslotte ook structureel worden besteedt aan kleine gemeenten om hun ambtelijk apparaat uit te breiden of om samenwerkingsverbanden zoals SETA te ondersteunen. Zo worden fusiegemeenten bevoordeeld ten opzichte van de kleinere gemeenten die liever zelfstandig blijven.

De SP vreest dat de provincie van recente perikelen rond herindelingsoperaties zoals in de Gooi- en Vechtstreek nog niets heeft geleerd: burgers geven in grote mate aan weinig te voelen voor een grootschalige gemeentelijke fusie. Ook het midden- en kleinbedrijf is niet gelukkig. Uit onderzoeken komt naar voren dat het lokale midden- en kleinbedrijf na een fusie vaker het onderspit delft als het gaat om het gunnen van overheidsaanbestedingen. Dit gaat ten koste van de plaatselijke economische samenhang.

De SP-fractie in de provincie Noord-Holland blijft dan ook helder in haar standpunten over gemeentelijke herindeling: fusies moeten voortkomen uit de wil van onderop, en niet van bovenaf worden opgelegd. De bevolking moet zich hierover eerst kunnen uitspreken in een referendum.
Het mag niet zo zijn dat gemeenten tegen hun wil een fusie krijgen opgelegd, zoals onlangs Bussum is overkomen bij de herindeling van Gooi- en Vechtstreek (hoewel de Tweede en Eerste kamer zich hierover eerst nog moeten uitspreken).

Op initiatief van de SP is inmiddels besloten dat er een onderzoek zal worden gedaan naar de uitkomsten van herindelingen in het verleden. Wij vinden dat zo'n onderzoek eerst onafhankelijk moet worden uitgevoerd en besproken vóórdat de provincie zich in de de Kop van Noord-Holland en West-Friesland weer allerlei fusieperikelen op de hals haalt.