Noord-Holland

Al heel lang is bekend wat de effecten van stikstof op de natuur zijn. Bepaalde planten floreren op grote hoeveelheden stikstof. Voor zover je dat kunt zeggen: die hoor je niet klagen. Raaigras, bramenstruiken en brandnetels groeien als kool door teveel stikstof. Tot zover de positieve effecten. De rest van de effecten zijn negatief: stikstof is slecht voor de natuur en de mens. Daar is geen discussie over mogelijk.

De grootste uitstoot van stikstof komt uit de veehouderij. Sorry, boeren, maar het zijn toch echt jullie koeien die voor de meeste uitstoot van ammoniak (een stikstofverbinding) zorgen.

Foto: Martha de Jong-Lantink / Flickr

Natuurlijk was het schrikken dat de Raad van State een uitspraak deed over het goochelmodel van de PAS (Programmatische Aanpak Stikstof), waarna het rapport van de commissie Remkes daar nog eens overheen kwam.

Decennialang was het landbouwbeleid gericht op groei. Deels te begrijpen, want Nederland wilde de slechte ervaringen met honger achter zich laten. Maar de Rabobank (ooit Boerenleenbank) pushte de boeren tot gigantische leningen. Om die te kunnen afbetalen moesten er steeds meer koeien komen. Meer koeien betekende meer melk en vlees. Maar meer melk en vlees zorgden niet voor hogere opbrengsten. Sterker nog: de prijzen daalden. En daarmee werd een negatieve spiraal in werking gezet: een nóg grotere stal, nóg meer koeien, enzovoort. Boeren raakten zo in de greep van de bank.

Foto: Mr. Nostalgic / Wikimedia Commons

Van de andere kant werden boeren ook nog eens klem gezet door het grootwinkelbedrijf. Albert Heijn en alle andere supermarkten kochten tegen steeds lagere prijzen in.

Volkomen terecht dus dat de boeren in protest kwamen.

Tegelijkertijd volkomen idioot dat dit protest gesponsord werd door veevoederbedrijven als For Farmers (waar Yvon Jaspers wel eens voor bijbeunt), een bedrijf met een omzet van 2,4 miljard euro. Ging het ze om de boeren of om hun eigen omzet? Volkomen idioot welke politici op het podium op het Malieveld in Den Haag zaten. Boter op het hoofd is de uitdrukking die erbij past. Het grootste pak boter zat op het hoofd van Henk Bleker. Allemaal zijn het actoren in hetzelfde kapitalistische groeimodel.

Daarom geen steun voor de krokodillentranen van de partijen die altijd het groeimodel gepusht hebben. Partijen (LTO, CDA, VVD en nu ook Forum voor Democratie en de PVV) die nooit een hand hebben uitgestoken naar boeren die het wél anders willen.

Het is de hoogste tijd voor verandering. Niet langer door enkele, maar door alle boeren. De regering moet de boeren alle kans geven om op verantwoorde wijze voor mens en milieu te kunnen produceren. In plaats van eenzijdige gerichtheid op korte-termijnopbrengsten dient vanaf nu duurzaamheid voorop te staan.